Svetiljke u srednjem veku

Rukopis:  Mendel Hausbuch (Amb. 317.2, fol. 15v), c. 1425

 

1485-1495

Mogu se naći još brojni prikazi srednjovekovne svetiljke u rukopisima i čak istorijski primerci iz toga doba. U srednjem veku je primetna uvek dosetljivost što se tiče stvaranja različitih predmeta (treba napomenuti da su i naočare izumljene u srednjem veku, u Italiji u 14. veku) i uređenja prostora poput stolova na primer. Takođe se primeti shvaćanje da ono što se stvara bi trebalo da bude ujedno i lepo, tako da su predmeti gotovo uvek ukrašeni na neki način. Imali su sofisticiran stil za estetiku.

Srednjovekovna apoteka

Slika apoteke iz 14. veka. Rukopis Tacuinum sanitatis.

Armet

Armet se pojavljuje sredinom 15. veka u Italiji.

Primerci iz sredine do kraja 15. veka.

Italijanski armet, oko 1475. g.

Italjanski armet, oko 1450. g.

Armet Tobajas Capvela

Lek za MRSA bakteriju u Anglo-saksonskoj medicinskoj knjizi

Prije neko vreme su naučnici testiranjem otkrili lek za bakteriju otpornu na antibiotike, u jednom receptu iz Anglo-saksonske medicinske knjige. Knjiga se zove  Bald's Leechbook, još zvana i

Medicinale Anglicum, potiče verovatno iz 9. veka.

Otkriveno je da određena mešavina ili recept za infekciju očnog kapka tzv. čmičak može da ubije bakteriju otpornu na antibiotike, koja izaziva kožne infekcije.

Ovako glasi recept: "Uzmi praziluk i beli luk, izmrvi ih dobro zajedno ... uzmi vino i žuč teleta, pomešaj sa prazilukom ... ostavi da stoji devet dana u bronzanoj posudi..."

Sve se zajedno pomeša i stoji devet dana u bronzanoj posudi. Određeni značaj ima i bronzana posuda u uništavanju bakterija.

Sad naučnici rade na tome da naprave antibiotik koji bi bio zasnovan na delovanju toga leka.

Ovde se može nešto pročitati o celoj vesti: Newscientist vest

Armet, 15. vek

Armet je šlem korišten u dugoj polovini 15. veka i u 16. veku. Armet kao tip šlema potiče iz Italije, Milana.

Ovde se vidi jedna replika armeta u crnoj boji. Nije bilo neuobičajeno da ceo oklop bude obojan.

Srednjovekovni rukopisi kao preteče stripova

Srednjovekovni iluminarani rukopisi su preteče današnjih stripova.

Evo ovde primer iz jednog rukopisa Cantigas de Santa Maria, španski rukopis iz 13. veka.

Ovo je zaista primer preteče stripa.

Pravljenje vina

Celokupni postupak pravljenja vina u srednjem veku se može videti na ovoj slici iz Les Grandes Heures d'Anne de Bretagne.

Opremanje u srednjovekovni oklop iz kraja 14. veka

Ovo je dobar video koji pokazuje opremanje oklopom iz kraja 14. veka, zasnovanom na oklopu od Edvarda tzv. crnog princa od Velsa. Celokupna njegova oprema se može videti na njegovoj grobnici u Kenterberi katedrali u Engleskoj. Ovo je primerak replike oklopa iz 1376. godine.

Ovakva oprema se nosila krajem 14. veka i sa nekim izmenama sve do jedno polovine 15. veka u Evropi.

Šlem je vizorski basinet (ili bascinet) ili tzv. svinjski basinet.

Ronilačko odelo u srednjem veku

Ideje ronilačkih odela pojavljuju se već krajem 15. veka.

Ovo je primer ronilačkog odela iz Borbenog udžbenika iz 1467. godine od Hans Talhofera, učitelja mačevanja, borbe i izumitelja u Nemačkom carstvu.

Ovo odelo je zasnovano na žaboustom šlemu. "Žabousti šlem" (eng. frog-mouthed helm) je oblik punog šlema razvijenog u ovakav tip oblika. Koristi se od 1400. godine do prve polovine 16. veka, uglavnom na turnirima.

 

 Slika iz Le Grand Armorial de la Toison d Or, 15. vek

Engleska, Francuska, Nemačko carstvo i njihova vlast od 11. veka pa nadalje

Fini članak (na linku) koji opisuje i objašnjava određene istorijsko-političke stvari u vezi Engleske, Francuske i Nemačkog carstva u 12. i 13. veku. European Warfare in the Twelfth and Thirteenth Centuries

Da objasnim neke stvari u vezi ove teme. Dole je moje objašnjenje.

Engleska

Vojvoda Normandije Viliam je osvojio Englesku 1066. g. i krunisao se za Božić u Vestministerskoj opatiji za kralja Engleske. Time prestaje anglosaksonska istorija Engleske i započinje novi period istorije. Viliam je za naslednika vojvodstva Normandije imenovao Roberta, starijeg sina, a za kralja Engleske Viliama Rufusa. Nakon smrti Viliama tzv. osvajača 1087. g., prestol preuzima njegov pokvareni sin Viliam Rufus. On je poginio u nesreći u lovu 1100. godine, u šumi kada se strela odbila od drveta i ubila ga. Nakon toga je vojvoda Normandije Robert nastojao da preuzme krunu, ali ga je u bici pobedio Henri, takođe sin Viliama I. Henri je pobedio neposlušne feudalce i krunisao se za kralja te izdao Povelju sloboda 1100. godine, kojom obećava feudalna prava i pravda svoj dolazak na prestol. U biti, u Engleskoj od Viliama I nije priznavano da kralj ima božansko pravo vladanja, što je vidljivo ipak i po ponašanju feudalaca prema kralju.
Pa i deca Henrika II su bila jako neposlušna ocu i ratovali su protiv njega.
Kralj Džon je bio prisiljen da potpiše Veliku povelju (Magna carta) 1215. godine, a sin Henri III je držan u kućnom pritvoru od Simona montforskog. Tako je i nastao parlament 1265. g., a od Edvarda I i pravo da se porezi mogu raspisati samo voljom parlamenta. Ipak je stvar u tome da su feudalci stalno hteli da ograničavaju moć kralja, iako ipak je kralj Džon zaista zloupotrebio pravo onoga doba, raspisivao je ogromne poreze i drugo. Ali treba gledati i s druge strane, tj. s druge strane razloge i pozadinu Velike povelje. Feudalci su imali prvenstveno kao vrednosni sistem rat, jer je elita bila normanska, znači vikinška koja poštuje rat nad svime, a onaj kralj koji nije pokazivao ratne uspehe nije nešto ni cenjen, a feudalci su ipak hteli i vladati nad kraljem. Ipak je tu u pozadini Velike povelje prisutna priča o feudalnom sistemu razvijenog srednjeg veka, gde se feudalci bore sa kraljem kao da je jednak njima, tj. da je kao obični feudalac. Tek od Ričarda II u 14. veku je uvedena u Engleskoj titula u obraćanju kralju sa "vaše visočanstvo", a sve do tada je bilo "moj gospodaru" (ili lord, a lord je obična feudalna titula).

Francuska

S druge strane u Francuskoj je još od kraja 10. veka od Igo (Hugo) Kapeta (krunisan 987. godine) postojalo mišljenje da kralj ima božansko pravo vladanja te je puno više poštovan nego Engleski kralj kod elite. Ali francuski kralj je imao samo mali posed u početku tj. Ile de Frans oko Pariza i posed Orleana, a posle su kraljevi postepeno, a posebno od Filipa II Avgusta uspeli da nadvladaju gotovo celim područjem današnje Francuske. Ipak Francuzi treba da budu zahvalni Filipu i drugim francuskim kraljevima što uopšte imaju toliku državu danas tj. u tim granicama. Glavna težnja francuskih kraljeva je i bila da nadvladaju elitom Francuske i postanu samostalni kraljevi cele Francuske, što im je i uspelo. Dok su Engleski kraljevi sve više počevši od 1215. godine postali ograničeni parlamentom.

Nemačka i sumiranje

S treće strane u Nemačkom carstvu ili tzv. Svetom rimskom carstvu (nazvano tako od Fridriha Barbarose u 12. veku) carevi su bili izuzetno ograničeni nemačkom elitom, a težnja Fridriha da ukine samostalnost italijanskih gradova nije urodila plodom. Još je morao i da se bori sa velikašima u Nemačkoj koji nisu priznavali njegovu vlast. U Nemačkom carstvu naspram Engleske i Francuske, vladar je imao i najmanju vlast (tj. u početku je francuski kralj imao najmanju od sviju, carevi nikada nisu uspeli da dobiju apsolutnu vlast u Nemačkom carstvu). Nije u potpunosti vladao elitom, niti se mogu tadašnji carevi u pravom smislu zvati carevi. Glavni od razloga za to su ipak ne feudalni, već sukobi sa papom. Carevi su stalno ratovali sa papama i bivali anatemisani. Tako je Fridrih Barbarosa pobeđen od pape i otišao se pokloniti njemu (papi Aleksandru III) i poljubio mu obuću. To je ujedno prvo ljubljenje obuće pape od strane nemačkih careva, a pape su smatrale da je to potrebno tek počevši od pape Grgura VII u 11. veku.

U biti, sukob je u srži bio (iako je papa krunisao kraljeve Nemačke za tzv. Cara svetog rimskog carstva) u tome ko ima po njihovoj teoriji svetovnu vlast, tj. da li je u državno-vladarskom smislu car nad papom ili papa nad carem.

Još od ranog srednjeg veka carevi su smatrali da imaju pravo postavljati pape i da imaju državnu i svetovnu vlast. Međutim, od pape Grgura VII i njegovog Dictatus papae, papa ima mišljenje da je on po svetovnoj vlasti nad carevima, kraljevima, da on bira sve episkope i da su zemlje hrišćanskih vladara samo leno koje je papa predao vladaru. Tako papa sebi postavlja državnu ili svetovnu moć nad carevima i kraljevima. On u teoriji postaje feudalni vladar, sizeren ili senior i samome Nemačkom caru. U tome biva stalni sukob između nemačkih careva i papa počevšio od cara Hajnriha IV i pape Grgura VII u 11. veku. Ujedno, papa potpiruje neposlušnost carevih feudalaca, tako da se car nikada nije uspeo u potpunosti izdići nad feudalcima tzv. Svetog rimskog carstva, kako je uspeo francuski kralj nad svojim feudalcima, postepeno kroz vekove te on u 17. veku postaje aposlutni vladar Francuske tj. kralj Luj XIV (iako je to 17. vek, ali objašnjava postepenost razvoja vlasti francuskog kralja, koji je od malenog poseda Ile de Frans postao moćan i apsolutan kralj cele Francuske (u današnjim grancama), iako su kraljevi i prije njega imali veliku moć).
S druge strane u Engleskoj, Engleski kralj sve više slabi parlamentom koji sve više prisvaja vlast kralja te se to konačno zaključuje u građanskom ratu između kralja i parlamenta 1642-1649 godine, u kojem je parlament na kraju pobedio i pogubio kralja Čarlsa I kao izdajnika 1649. godine. Od tada kraljevi Engleske postepeno još više gube moć.

Ovde bih i završio priču sa jednom natuknicom koja lepo oslikava takoreći tradicionalni stav kod Engleza u vezi kralja. Viliam Šekspir 1599. godine u svojoj drami Henri V piše u smislu "šta odvaja kralja od ostalih ljudi osim ceremonije". Tu se lepo primećuje mišljenje da engleski kralj nema božansko pravo vladanja, znači parlament može biti iznad engleske krune. 

Slika: Nemačko carstvo, Engleska i Francuska

Slika: Fridrih Barbarosa se poklanja papi Aleksandru III